İşçi – İşveren Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk

İşçi işveren arasındaki uyuşmazlıklar, iş hukukunun kapsamına girmekte olup arabuluculuk uygulamasına tabidir. Dahası, işçi işveren uyuşmazlıklarında arabuluculuk, zorunlu yani dava şartı olarak öngörülmüştür. Haliyle işçi ya da işveren tarafının uyuşmazlık nedeniyle doğrudan mahkemeye gitmesi söz konusu değildir. Aksi durumda işçi ya da işveren tarafından açılan dava, dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddedilmektedir.

İşçi – İşveren Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kapsamı

İş Mahkemeleri Kanunu (m. 3) gereği, 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren işçi ile işveren arasında çıkabilecek birtakım uyuşmazlıklar zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmıştır.

Zorunlu arabuluculuk kapsamına giren işçi – işveren arası uyuşmazlıklar şunlardır:

• Kıdem tazminatı alacağı,
• İşe iade davaları,
• İhbar tazminatı,
• Boşta geçen süre tazminatı,
• İşe başlatmama tazminatı,
• Eşit davranmama (ayrımcılık) tazminatı,
• Bakiye süre alacağı,
• Ücret alacağı,
• Sendikal tazminat,
• Fazla mesai ücreti,
• Yıllık izin ücreti,
• Prim ve ikramiye ücreti,
• Yol ve yemek ücreti,
• UBGT (ulusal bayram ve genel tatil) ücreti.

Yukarıda sayılan uyuşmazlıklarda arabuluculuk yoluna gidilmesi zorunlu (dava şartı) iken, işçi işveren arasındaki bazı uyuşmazlıklarda ise arabuluculuk yoluna gidilmesi söz konusu değildir. Bu türdeki uyuşmazlıklarda tarafların doğrudan doğruya dava açma yoluna gitmeleri gerekmektedir:

• İş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davaları,
• Meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davaları,
• İş kazasından kaynaklanan engellilik (maluliyet) ve iş göremezlik oranının tespiti davaları,
• Meslek hastalığından kaynaklanan engellilik (maluliyet) ve iş göremezlik oranının tespiti davaları,
• İş kazasından kaynaklanan engellilik (maluliyet) oranına itiraz davaları,
• İş kazası sebebiyle işveren veya diğer kusurlu kişilere açılan rücu davaları,
• Hizmet tespit, prime esas kazanç tespit davaları

İşçi İşveren Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Süreci

İşçi işveren uyuşmazlıklarında taraflar, bir arabulucu üzerinde mutabık kaldıkları takdirde, o arabulucu, uyuşmazlığın çözümüne girişecektir. Taraflar arabulucu seçiminde mutabık kalmazlarsa adliyelerde bulunan arabuluculuk merkezlerindeki kayıtlı arabuluculardan biri uyuşmazlığı çözmek üzere tayin edilir.

İşçi işveren uyuşmazlıklarında arabuluculuk süreci 3 haftada tamamlanmalıdır. Gerekli hallerde sürecin arabulucu tarafından 1 hafta daha uzatılması mümkündür.

Arabuluculuk görüşmelerinde işçi ve işveren tarafı anlaştığı takdirde ücret, aksine bir anlaşma yoksa taraflar arasında eşit olarak paylaştırılır. Bununla birlikte taraflardan biri (örneğin işveren) görüşmenin anlaşmayla sonuçlanması halinde karşı tarafın ödeyeceği arabuluculuk ücretini ödemeyi kabul edebilir.

İşçi ve işveren arasında anlaşma sağlanamazsa, ilk 2 saate kadarki görüşmeye ait arabulucu ücreti Adalet Bakanlığı tarafından karşılanır. 2 saati aşan ücret ise taraflar üzerinde bırakılır.